یادداشت مدیرمسئول: حضور دانشگاهیان در سمت های مدیریتی صنعت برق از سال 94 باب شد و چندین چهره دانشگاهی در سمت های بزرگ و کوچک صنعت برق به مدیریت این صنعت زیربنایی انتصاب شدند. بیش از یکسال از حضور دکتر حقی فام در معاونت هماهنگی توزیع توانیر و بیش از یک و نیم سال از حضور دکتر صادق زاده بر مسند مدیرعاملی سانا می گذرد. شاید این دو را بتوان مهمترین حضور چهره های دانشگاهی در صنعت برق برشمرد که اتفاقا برای اولین بار در صنعت برق رخ می داد.
شبکه برق ایران به صورت سنتی اداره می شد و ساختار سنتی داشت. اجرای سیاست های مختلف بازارایی شبکه برق اعم از تجدیدساختار، هوشمندسازی شبکه برق، کاهش تلفات فنی، اجرای اتوماسیون شبکه، استفاده گسترده از مولدهای تولید پراکنده و انرژی های نو، ریزشبکه ها و حفاظت های جدید، افزایش پایداری و… همه و همه نیاز به تجدید دانش فنی در ادارات و شرکت های برقی بعنوان متولیان اجرای این سیاست ها داشت.
وزیر نیرو به چهره های دانشگاهی اعتماد کرد و به آنها اختیارات قابل توجهی داد. این اختیارات و قدرت تا جایی پیش رفت که سیدمحمد صادق زاده پس از یکسال حضور در بخش مدیریتی صنعت برق به عنوان رئیس هیات مدیره توانیر انتخاب شد.
دکتر حقی فام هم که با اختیار تام به مدیریت بخش توزیع کشور بعنوان سنتی ترین ساختار شبکه برق ایران امده بود با خود چند نفر دیگر از اساتید دانشگاهی را به ساختمان توانیر آورد. علاوه بر توانیر و سانا، اساتید دانشگاهی در شرکت های دیگری نظیر مدیریت شبکه برق ایران و مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی و… نیز وجود دارند که البته حاشیه های کمتری داشته اند.
رویکرد دانش محور وزارت نیرو در بخش مدیریتی صنعتی برق به زعم کارشناسان صنعت برق نتوانست چنانکه مورد انتظار همگان بود در مدت زمان گذشته تاثیر قابل توجهی داشته باشد و اتفاقا منشا چالش ها و مشکلات دیگری نیز شد.
نیاز به تاکید نیست که برای تغییر نگرش در مدیریت صنعت برق خیلی بیش از یکسال زمان نیاز است و نمی توان یکساله انتظار تغییری شگرف در این ساختار فرسوده و سنتی را داشت آنهم بدون تغییر در مدیریت های پائین دستی.
اما نکته قابل تامل حضور یکباره اساتید دانشگاهی در صنعت برق است. صنعت برق دارای لایه های مختلف مدیریتی و روابط و ساختارهای پیچیده ای است که در طی سالیان گذشته به آن آلوده شده است.
برای تغییر در این ساختار تنها استاد تمام بودن دانشگاه کفایت نمی کند و نیازمند کسی است که بتواند اصول حاکم بر مدیریت صنعت برق را بداند. اصولی که در جایی نوشته نشده و تا سالها در آن فعالیت نکرده باشد به درستی آن را درک نمی کند.
وزیر نیرو و معاون برقی اش با اعتماد به جامعه دانشگاهی ریسک بالایی را پذیرفتند و سعی کردند روحی تازه در کالبد پیر صنعت برق بدمند. در جاهایی این تغییرات منشا اثرات خوبی بود اما از سوی صنعت برق پذیرفته نشد.
حضور یکباره اساتید دانشگاهی در مسندهای مدیریتی صنعت برق همانقدر برای فعالان این صنعت عجیب است که مثلا مهندس فلاحتیان به یکباره رئیس دانشکده برق دانشگاه تهران می شد. اگر این اتفاق می افتاد اساتید دانشگاه چه واکنشی نشان می دادند و آیا به راحتی و در کوتاه مدت تصمیمات وی را می پذیرفتند؟
کسی در پاکی، صداقت و توانمندی های علمی و فنی اساتید فرهیخته دانشگاهی ما شکی ندارد ولی علاوه بر این خصایل نیاز به یک سری مهارت های دیگری هم هست. از طرفی در خود توانیر و وزارت نیرو افراد علمی و اساتید دانشگاهی با سابقه اجرایی کم نیستند و نادیده گرفتن آنها اضمحلال سرمایه های فعلی است.
به عقیده کارشناسان باید مدیریت هر بخش را به نخبگان همان بخش سپرد.نمی توان از بیرون بر آنها فردی را گماشت و انتظار عملکردی صحیح داشت. اگر فردی در دانشگاه موفق بوده لزوما نمی تواند در صنعت هم موفق باشد و بالعکس. البته ممکنه در موارد معدودی این فرضیه نقض شود ولی عموما صادق بوده است.
در این گونه موارد معمولا مثال های متعدد خارجی از حضور موثر اساتید دانشگاهی و تغییرات عمده در شرکت های بزرگ جهانی زده می شود. بله، ولی شرایط متفاوتی با آنچه که در اینجا اتفاق افتاده است وجود دارد که در جای خود نیاز به بررسی دارد.
شاید بهترین نسخه ای که می توان در این خصوص پیچید حضور اساتید دانشگاهی با اختیارات لازم در بخش مشاوره و نظارت بر پروژه های صنعتی در شرکت های برقی در کنار مدیران کارکشته و باسابقه شرکت هاست. آنهم در همه شرکت ها و در سراسر کشور تا از بین آنها مدیرانی دانش محور و قوی برای حضور در راس هرم مدیریت صنعت برق تربیت شود.
حضور اساتید دانشگاهی را باید در صنعت برق مغتنم شمرد و خیلی بیش از آنچه که فعلا هست به آنها بها داد ولی این به معنای مدیر شدنشان نیست گرچه اگر به این درجه برسند می توانند منشاء تاثیرات وسیع تری گردند. پژوهشگاه نیرو را می توان مدلی از حضور اساتید دانشگاهی و فعالان صنعت برقی در کنار هم دانست.
